Zgodnie z unijnym kompasem na rzecz konkurencyjności, planem działania na rzecz czystego ładu przemysłowego i przystępnej cenowo energii proponowany cel klimatyczny na 2040 r. w pełni uwzględnia obecną sytuację gospodarczą, sytuację w zakresie bezpieczeństwa i sytuację geopolityczną oraz zapewnia inwestorom i przedsiębiorstwom przewidywalność i stabilność, których potrzebują w procesie przechodzenia UE na czystą energię. Pozostając na kursie dekarbonizacji, UE będzie stymulować inwestycje w innowacje, tworzyć więcej miejsc pracy, zwiększać wzrost gospodarczy, zwiększać naszą odporność na skutki zmiany klimatu i stać się bardziej niezależna energetycznie.

Wniosek opiera się na dogłębnej ocenie skutków oraz na doradztwie Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu i Europejskiego Naukowego Komitetu Doradczego ds. Zmian Klimatu. Przyjęcie jest wynikiem znacznej współpracy z państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim, zainteresowanymi stronami, społeczeństwem obywatelskim i obywatelami, rozpoczętej wraz z zaleceniem Komisji w sprawie tego celu w lutym 2024 r.

Na podstawie tych konsultacji we wniosku określono sposób osiągnięcia celu na 2040 r. w inny sposób niż miało to miejsce w przeszłości. Jednym z głównych elementów jest elastyczność, którą Komisja rozważy przy opracowywaniu przyszłych instrumentów ustawodawczych służących osiągnięciu tego celu klimatycznego na 2040 r. Obejmują one ograniczoną rolę wysokiej jakości międzynarodowych jednostek emisji począwszy od 2036 r., wykorzystanie krajowego trwałego pochłaniania w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) oraz większą elastyczność we wszystkich sektorach, aby pomóc w osiągnięciu celów w sposób racjonalny pod względem kosztów i sprawiedliwy społecznie. Konkretnie mogłoby to dać państwu członkowskiemu możliwość zrekompensowania borykającemu się z trudnościami sektorowi użytkowania gruntów nadmiernymi osiągnięciami w zakresie redukcji emisji związanych z odpadami i transportem.

We wniosku Komisji podkreślono znaczenie przyspieszenia i wzmocnienia odpowiednich warunków podstawowych w celu wsparcia realizacji tego celu wynoszącego 90 %. Obejmują one konkurencyjny przemysł europejski, sprawiedliwą transformację, która nikogo nie pozostawia w tyle, oraz równe warunki działania z naszymi partnerami międzynarodowymi.

Ponadto we wniosku określono jasne ramy dla naszego prawodawstwa w zakresie klimatu i energii na okres po 2030 r.  Uwzględniona zostanie specyfika krajowa. Zasadami przewodnimi będą opłacalność, prostota i efektywność, a także zapewnienie neutralności technologicznej i sprawiedliwej i sprawiedliwej dla wszystkich transformacji.

Realizacja czystego ładu przemysłowego w odniesieniu do celu klimatycznego na 2040 r.

Komunikat w sprawie przedstawienia pierwszych wniosków dotyczących czystego ładu przemysłowego został opublikowany zaledwie kilka miesięcy po jego przedstawieniu. Ponieważ unijny kompas na rzecz zapewnienia konkurencyjności i dekarbonizacji idzie w parze, jego wdrożenie ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celu klimatycznego na 2040 r. Dzisiejszy komunikat zawiera przegląd pierwszej fali zrealizowanych działań, poczynionych postępów i pozostałych środków, które mają zostać podjęte.

Jednym z kluczowych elementów są przyjęte w zeszłym tygodniu ramy pomocy państwa na rzecz czystego ładu przemysłowego w celu dalszego wspierania inwestycji w przejście na czystą energię. Uzgodniono również uproszczenie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), zwalniając 90 % importerów, co ograniczyło biurokrację i zapewniło sprawne wdrożenie. Uproszczenie to jest pierwszym krokiem przed bardziej ogólnym przeglądem CBAM pod koniec roku, któremu towarzyszą wnioski ustawodawcze mające na celu wzmocnienie mechanizmu. W dzisiejszym komunikacie przedstawiono wyniki przeprowadzonej przez Komisję analizy dotyczącej sposobu rozwiązania problemu ucieczki emisji gazów cieplarnianych z wywozu.

Uzupełniając ramy pomocy państwa i dzisiejszy komunikat, Komisja wydała również zalecenie w sprawie zachęt podatkowych w celu zachęcenia do inwestycji w czyste technologie i dekarbonizację przemysłu za pomocą środków takich jak przyspieszona amortyzacja i ulgi podatkowe. Przedstawiła również zalecenia i wytyczne dotyczące optymalizacji stosowania nowych unijnych przepisów w zakresie odnawialnych źródeł energii mających na celu zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i obniżenie kosztów energii.

Środki dotyczące przystępnej cenowo energii w celu zwiększenia skali produkcji komponentów sieci i wsparcia umów zakupu energii elektrycznej, projekt pilotażowy dotyczący przyszłego Banku Dekarbonizacji Przemysłu, plan działania na rzecz przemysłu chemicznego oraz dialog sektorowy z zainteresowanymi stronami należą do działań, które pomogą w realizacji Czystego Ładu Przemysłowego. Oczekiwane jeszcze w tym miesiącu wnioski dotyczące kolejnych wieloletnich ram finansowych będą również określać, w jaki sposób przyszły budżet UE będzie wspierał czystą transformację.

Ustalenie unijnego celu klimatycznego na 2040 r. z myślą o realizacji międzynarodowych zobowiązań klimatycznych

Dzięki proponowanemu celowi wynoszącemu 90 % UE wysyła również sygnał do społeczności światowej: utrzyma kurs w zakresie zmiany klimatu, zrealizuje porozumienie paryskie i będzie nadal współpracować z krajami partnerskimi w celu ograniczenia globalnych emisji.

Przed listopadową konferencją ONZ w sprawie zmiany klimatu (COP30), która odbędzie się w Belém (Brazylia), Komisja będzie teraz współpracować z prezydencją Rady w celu sfinalizowania komunikatu w sprawie ustalonego na poziomie krajowym wkładu UE.

Kolejne kroki

Wniosek Komisji ustanawiający cel klimatyczny na 2040 r. zostanie teraz przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do dyskusji i przyjęcia w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.

Przyszły uzgodniony cel klimatyczny UE posłuży również jako punkt odniesienia dla ram polityki UE na okres po 2030 r., które zostaną opracowane później.

Kontekst

W Europejskim prawie o klimacie, które weszło w życie w lipcu 2021 r., zapisano w prawodawstwie zobowiązanie UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz cel pośredni polegający na redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Aby osiągnąć uzgodnione cele w zakresie dekarbonizacji, UE przyjęła od tego czasu pakiet legislacyjny na 2030 r. znany jako „Gotowi na 55”, a jego wdrażanie przez państwa członkowskie UE – mające zasadnicze znaczenie dla realizacji celów na 2040 r. – jest w toku. Przeprowadzona przez Komisję ocena krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu (KPEiK), przedstawiona 28 maja, wykazała, że UE wspólnie zbliża się do osiągnięcia celu klimatycznego na 2030 r., jakim jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o 55 %.

Prawo o klimacie prawnie wymaga pośredniego celu klimatycznego na 2040 r., aby określić tempo dążenia do neutralności klimatycznej – wniosek, który jest potrzebny w ciągu sześciu miesięcy od pierwszego globalnego przeglądu porozumienia paryskiego, osiągniętego w grudniu 2023 r.