Kontekst
Od 20 lat
trwają prace nad umową o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a
państwami ugrupowania Mercosur, tj. Brazylią, Argentyną, Paragwajem i
Urugwajem. Negocjacje w sprawie komponentu handlowego zostały już w
większości zakończone porozumieniem politycznym w 2019 r. Obecnie
prowadzone rozmowy dotyczą zagadnień zrównoważonego rozwoju i wciąż
trwają. Na ten moment nie została przedstawiona do akceptacji państw
członkowskich UE całościowa i ostateczna propozycja umowy.
Komisja
Europejska negocjuje umowy o wolnym handlu z państwami trzecimi, mając
na względzie korzyści dla rozwoju gospodarczego i eksportu krajów
członkowskich UE.
Komisja
Europejska uważa, że umowa o wolnym handlu UE-Mercosur przyniesie
korzyści dla UE jako całości, w szczególności w odniesieniu do sektora
przemysłowego, transportu morskiego, ale także korzyści dla niektórych
segmentów produkcji rolno-spożywczej. Dotyczy to w szczególności
produktów rolnych przetworzonych, sektora mleczarskiego (może to mieć
znaczenie również dla eksportu Polski) oraz produktów objętych w UE
ochroną oznaczeń geograficznych.
KE
zapewnia, że unijne standardy dotyczące bezpieczeństwa żywności będą
zachowane i rygorystycznie przestrzegane wobec importu z krajów
Mercosur.
Wybrane postanowienia umowy UE-Mercosur
Umowa UE-Mercosur ma mieć charakter kompleksowy i obejmować zobowiązania w takich obszarach, jak m.in.:
- liberalizacja (całkowita lub częściowa) ceł w handlu wzajemnym towarami;
- współpraca w sprawach weterynaryjnych i fitosanitarnych;
- ochrona oznaczeń geograficznych;
- liberalizacja handlu usługami;
- liberalizacja dostępu do rynku zamówień publicznych;
- wiele innych zagadnień współpracy handlowej i gospodarczej ujętych w blisko czterdziestu rozdziałach i aneksach.
Ocena MRiRW
W toku
negocjacji Polska zgłaszała na forum UE postulaty dotyczące rolnego
obszaru negocjacji. Zgłaszaliśmy je samodzielnie oraz w ramach wspólnych
wystąpień z krajami UE o podobnych stanowiskach ws. wrażliwości sektora
rolnego. Oceniając dotychczasowe wyniki rozmów, MRiRW stwierdza, że
nasze postulaty zostały uwzględnione jedynie częściowo.
Dlatego
też przyjęcie umowy w obecnie projektowanym kształcie może stworzyć
zagrożenie wypierania polskich produktów rolnych z rynków innych krajów
UE przez produkty importowane z krajów Mercosur (zwłaszcza w sektorze
mięsa drobiowego).
Projekt
zawiera co prawda zapisy umożliwiające stronom w pierwszych latach
funkcjonowania umowy czasowe wycofanie preferencji w dostępie do rynku w
razie nadmiernego importu powodującego szkody rynkowe, jednak nie są
one dostosowane do specyficznych warunków sektora rolnego. Uruchomienie
tego mechanizmu na poziomie UE może być w praktyce trudne.
Ponadto
proponowane preferencje taryfowe w dostępie do rynku UE nie są
uwarunkowane przestrzeganiem przez produkty z krajów Mercosur standardów
UE w zakresie zrównoważonego rozwoju, co było i jest ważnym postulatem
Polski zgłaszanym na forum UE, nie tylko wobec krajów Mercosur, ale i
innych krajów trzecich. Jedynie w przypadku jaj Komisja uwarunkowała
możliwość korzystania przez import z krajów Mercosur z zerowej stawki
celnej (która ma zacząć obowiązywać po 4-letnim okresie przejściowym) od
przestrzegania standardów w zakresie dobrostanu zwierząt.
Podsumowując,
MRiRW ma poważne zastrzeżenia do dotychczasowych wyników negocjacji z
krajami Mercosur. Takie stanowisko prezentujemy również w dyskusjach w
ramach Rządu RP, w tym z Ministerstwem Rozwoju i Technologii, które
odpowiada za wypracowanie i prezentację stanowiska Rządu RP w sprawie
tej umowy.
Wzajemne otwarcie rynków – na czym polega
Wzajemne
otwarcie rynków ma polegać na realizacji szczegółowych harmonogramów
redukcji lub zniesienia ceł w handlu wzajemnym, w tym produktami
rolnymi. Dla wrażliwych towarów rolnych liberalizacja ceł ma być
ograniczona do poziomu ustanowionych kontyngentów taryfowych (TRQ) o
obniżonej lub zerowej stawce celnej, po przekroczeniu których będą
obowiązywały stawki takie jak obecnie.
Po
stronie UE niepełna liberalizacja ceł w imporcie z krajów Mercosur
(ustanowienie TRQ bądź częściowa redukcja stawki celnej bez ograniczeń
kwotowych) ma dotyczyć m.in. następujących towarów i grup towarowych:
- mięsa wołowego świeżego, mrożonego, przetworzonego;
- mięsa wieprzowego świeżego, mrożonego, przetworzonego;
- mięsa drobiowego świeżego, mrożonego, przetworzonego;
- mięsa baraniego i koziego solonego lub suszonego,;
- mleka i śmietany;
- serów;
- żółtek jaj i albumin;
- miodu;
- czosnku;
- bananów;
- kukurydzy i sorgo;
- ryżu;
- skrobi kukurydzianej i z manioku;
- cukru trzcinowego do rafinacji;
- syropów cukrowych i niektórych produktów przetworzonych o wysokiej zawartości cukru;
- słodkiej kukurydzy;
- wina;
- rumu;
- etanolu;
- produktów spożywczych dla niemowląt.
Po
stronie Mercosur umowa przewiduje otwarcie trzech TRQ w imporcie towarów
z UE: na niektóre produkty mleczarskie, preparaty do żywienia niemowląt
oraz czosnek.
Przykłady przewidzianych kontyngentów taryfowych w dostępie do rynku UE:
- Mięso drobiowe – dwa
kontyngenty bezcłowe (jeden na mięso z kością i drugie na mięso bez
kości) o łącznym wolumenie 30 tys. ton w pierwszym roku obowiązywania
umowy stopniowo wzrastającym w kolejnych latach do łącznego poziomu 180
tys. ton w szóstym roku.
- Mięso wołowe – dwa
kontyngenty (jeden ma mięso świeże, drugi na mrożone) o obniżonym cle
(7,5 proc.) o łącznym wolumenie 16,5 tys. ton w pierwszym roku,
stopniowo wzrastającym w kolejnych latach do poziomu 99 tys. ton w
szóstym roku.
- Mleko w proszku –
kontyngent taryfowy 1 tys. ton w pierwszym roku, stopniowo wzrastający w
kolejnych latach do 10 tys. ton w jedenastym roku. Stawka wewnątrz
kontyngentu ma podlegać stopniowo redukcji aż do zniesienia w 11 roku od
wejścia w życie umowy.
- Sery (bez mozzarelli) –
kontyngent taryfowy 3 tys. ton w pierwszym roku, stopniowo wzrastający w
kolejnych latach do 30 tys. ton w jedenastym roku. Stawka wewnątrz
kontyngentu ma podlegać stopniowo redukcji aż do zniesienia w 11 roku od
wejścia w życie umowy.
W
sektorze cukru liberalizacja ceł w dostępie do rynku UE ma dotyczyć
tylko cukru trzcinowego do rafinacji oraz ma polegać na ustanowieniu
bezcłowego TRQ 10 tys. ton dla Paragwaju oraz na zniesieniu cła dla
części (180 tys. ton) z obecnie już alokowanej w ramach WTO kwoty
taryfowej dla Brazylii.
Szereg
towarów podlega wyłączeniu z liberalizacji, m.in. mięso baranie i kozie
(oprócz solonego i suszonego objętego TRQ), maślanka, tłuszcz mleczny,
serwatka, mozzarella, pszenica durum, pszenica (z wyjątkiem siewnej)
oraz cukier (inny niż trzcinowy do rafinacji).
W
imporcie z krajów Mercosur owoców i warzyw świeżych lub chłodzonych UE
zachowa system cen wejścia w odniesieniu do większości objętych nim
towarów (m.in. pomidory, ogórki, jabłka, gruszki, śliwki, wiśnie,
morele, brzoskwinie i nektarynki, winogrona i sok winogronowy). System
cen wejścia stosowany w unijnej taryfie celnej chroni przed importem po
niskich cenach, gdyż przewiduje wzrost stawki celnej wraz ze spadkiem
poniżej określonego progu ceny produktów importowanych. Zgodnie z
projektem umowy ceny wejścia maja zostać wyeliminowane w imporcie z
krajów Mercosur owoców cytrusowych.
Źródło: MRiRW AG/IL/KS-S
